Trong một tiết học của các sinh viên trường
mỹ thuật, vị giáo sư đưa cả lớp xem bức tranh mô tả thân phận con
người của Goya, họa sĩ nổi tiếng người Tây Ban Nha. Bức tranh mang
tên Đánh nhau bằng gậy.
Trong bức tranh, Goya vẽ hai
người nông dân đang xô xát nhau. Mỗi người cầm trên tay một chiếc
dùi cui sần sùi. Một người đang giơ dùi cui để bảo vệ mặt mình. Nền
trời trong xanh không để lộ một nét gì sắp xảy đến. Người ta không
đoán được trời sắp dông bão hay sáng rực nữa.
Cả lớp nhốn nháo. Ai nấy đều lao
nhao muốn phát biểu trước tiên. Có sinh viên nói đây là bưa tranh
diễn tả định luật bảo tồn của con người: "Đấu tranh bảo tồn sinh
mạng". Sinh viên khác: bức tranh diễn tả mục đích của con người là
muốn hạnh phúc vì hạnh phúc là đấu tranh. Sinh viên khác nữa lãi
phân tích: bức tranh muốn diễn tả chân lý con người là động vật có
lý trí, vì chỉ có thú vật mới cắn nhau mà ở đây thú vật có lý trí
nên đánh nhau bằng gậy.
Vị giáo sư ra hiệu cho cả lớp im
lặng rồi bảo các sinh viên hãy quan sát thật kỹ một lần nữa. Cả lớp
im ắng. Mãi một lúc sau ông mới chậm rãi nói: "Thoạt nhìn ai cũng
nghĩ đây chỉ là bức tranh tầm thường như những bức tranh khác. Thế
nhưng có một chi tiết nói lên tất cả ý nghĩa của bức tranh: hai
người nông dân đang hằm hằm sát khí để loại trừ nhau lại đang mắc
cạn trong cồn cát. Từng cơn gió thổi đến, cát bụi đang kéo tới phủ
lấp hai người không ai hay biết.
Vị giáo sư ngừng lại hồi lâu rồi
nói tiếp:" Goya muốn cho chúng ta thấy rằng cả hai người nông dân
này sắp chết. Họ sẽ không chết vì những cú dùi cui giáng vào nhau
mà do cát bụi đang từ từ chôn vùi họ. Thế nhưng thay vì giúp nhau
để thoát khỏi cái chết, họ lại cư xử chẳng khác nào loài thú dữ: họ
cắn xé nhau. Bức tranh trên đây của danh họa Goya nói lên phần nào
tình cảnh mà nhân loại chúng ta trải qua. Thay vì giúp nhau để ra
khỏi bao nhiêu tai họa, đói khổ, động đất, khủng bố, chiến tranh...
thì con người lại giành giật chém giết lẫn
nhau.
Bức tranh ấy có lẽ
không chỉ diễn ra ở một nơi nào đó ngoài cuộc sống của các bạn, mà
không chừng đang diễn ra hằng ngày trong các mối tương quan của ta
với người xung quanh. Cơn cám dỗ muốn thanh toán và loại trừ người
khác có lẽ vẫb còn đang gặm nhấm nơi từng con người.
Một trong những cách tốt đẹp
nhất để tiêu diệt một kẻ thù chính là biến kẻ thù ấy trở thành một
người bạn. Ngay chính trong cơn quẫn bách và đe dọa tứ phía, ta hãy
liên đới để bảo vệ nhau, bảo vệ sự sống, bảo vệ hành tinh
này.